Scéalta fada

An Chéad Lá

Sa ghearrscannán beoite seo insítear scéal an chúinse a thug ar chomhaltaí na chéad Dála parlaimint neamhspleách a chur ar bun.

Léigh níos mó

Gnóthaí míleata ague polaitiúla

Ba shnáithí faoi leith iad cúrsaí polaitiúla agus míleata i gCogadh na Saoirse. Roimh an 21 Eanáir 1919, tháinig an dá rud chun cinn astu féin, ag teacht ar a chéile seal, iad neamhspleách ar a chéile uaireanta eile. Ach ní raibh aon amhras go raibh cora fós le teacht sa cheangal idir an dá ghné.

Léigh níos mó

Éamon de Valera i Meiriceá

Bhí an plean go rachadh Éamon de Valera go Meiriceá i 1919-20, mar a beartaíodh é, ag teacht go maith leis an dá phríomhchuspóir a bhain le gluaiseacht an scarúnachais.

Léigh níos mó

Teachtaireacht Lá Fhéile Pádraig Éamon de Valera

"Sons and daughters of the Gael, wherever you be today, in the name of the motherland, greetings."

Léigh níos mó

An Dáil rúnda

D’fhéadfaí an méid a tharla i dTeach an Ard-Mhéara ar an 21 Eanáir 1919 a úsáid mar sainmhíniú beacht ar cheannairc. Ábhar iontais é ar bhealach gur lig údaráis na Breataine in Éirinn don chéad chruinniú de chuid Dháil Éireann tarlú ar chor ar bith.

Léigh níos mó

An Chartlann Náisiúnta – Caomhnú na bpáipéar ó thús Dháil Éireann

Mar chuid den tionscadal digitithe, glanadh, cothromaíodh agus deisíodh na mílte páipéar.

Léigh níos mó

Tuairisciú ar an gCéad Dáil sna meáin

Ar ócáid chéad suí Dháil Éireann ar an 21 Eanáir 1919, chuaigh na scórtha nuachtán ar fud ríocht easaontaithe san iomaíocht lena chéile chun tuairisc a thabhairt ar an rud ar a dtugtar go minic “the first draft of history.”

Léigh níos mó

Cuntas finné súl – Ruathar ar Cheanncheathrú Dháil Éireann

"On the 11th November, 1919, as I was leaving 76, Harcourt Street, to go to the Sinn Féin Bank, I observed that there was a raid on the Sinn Féin Headquarters at No. 6."

Léigh níos mó

Toghcháin don rialtas áitiúil

Níl aon dabht ach go raibh bunú rialtais áitiúil ar cheann de na gaiscí ba mhó a bhain an Chéad Dáil amach, in ainneoin neart deacrachtaí agus imní bheag a bhí ann ina leith.

Léigh níos mó

Éire agus Comhdháil Síochána Versailles

Tá an iarracht a rinne Éire aitheantas a fháil dá neamhspleáchas ar mhodh achainí chun Chomhdháil Síochána Versailles ar cheann den iomaí gné de bhlianta na réabhlóide ó 1912-23 a mbíonn neamhaird á tabhairt uirthig.

Léigh níos mó

Bolscaireacht agus poiblíocht

As gach iarracht a rinne an Chéad Dáil, seans nach raibh aon cheann díobh níos tábhachtaí ná níos rathúla ná an obair a rinneadh chun cás na bpoblachtach a chur chun cinn sna meáin náisiúnta agus idirnáisiúnta.

Léigh níos mó

An chéad chruinniú poiblí de Dháil Éireann

Bhí an chéad chruinniú poiblí de Dháil Éireann ar siúl i dTeach an Ardmhéara, Baile Átha Cliath ar an 21 Eanáir 1919 agus ócáid shollúnta, státúil agus stairiúil a bhí inti.

Léigh níos mó

Aitheantas do Phoblacht na hÉireann

"No, the Irish do not hate England. The Irish desire peace with England and with the rest of the world. It is not the Irish who are disturbing the world peace."

Léigh níos mó

An Chartlann Náisiúnta – léargas luachmhar ar rialtas na Chéad Dála

Cuidíonn taifid riaracháin agus nós imeachta na Chéad Dála agus an Dara Dáil chun scéal na Dála agus a cuid Aireachtaí i dtús aimsire a insint.

Léigh níos mó

Faisnéis Neamhspleádhchuis

Bhí Faisnéis Neamhspleádhchuis ar cheann de na trí théacs a bhí i gcroílár na n-imeachtaí ag an gcéad suí poiblí de Dháil Éireann.

Léigh níos mó

An Clár Oibre Poblacánaighe

Bhí an Clár Oibre Poblacánaighe beartaithe a bheith mar ráiteas údarásach ar aidhmeanna na gluaiseachta réabhlóidí i réimsí an bheartais shóisialta, agus tá sé fós amhlaidh.

Léigh níos mó

Roimh an Dáil, Éire 1800-1919

Nuair a chuireadh deireadh leis an bParlaimint na hÉireann, bhí an easpa parlaiminte ina príomhúdar cainte i gcúrsaí polaitíochta na hÉireann ar feadh níos mó ná céad bliain.

Léigh níos mó

Dáil Éireann – breithiúnas

Ba mhór an tasc a bhí le cur i gcrích acu agus b’iomaí bacainn a bhí le sárú ag an Dáil. Ní mór aitheantas a thabhairt don ghaisce intleachtúil a bhain le cumadh na gcuspóirí seo an chéad lá riamh.

Léigh níos mó

Maoiniú na Chéad Dála

Dá mbeadh Dáil Éireann ag iarraidh go n-éireodh lena plean uaillmhianach neamhspleáchas a bhaint amach in ainneoin naimhdeas rialtas na Breataine, ba léir go mbeadh gá le go leor airgid a bhailiú – agus a chaitheamh. Ba léir chomh maith go mbeadh Caisleán Bhaile Átha Cliath agus Westminster go láidir in aghaidh aon iarrachtaí tiomsaithe airgid.

Léigh níos mó

An Chéad Dáil: Ag féachaint siar ón mbliain 1921

Ag an seisiún oscailte den Dara Dáil an 16 Lúnasa 1921, d’fhéach Éamon de Valera siar ar obair na Chéad Dála. Thug sé a chuntas féin ar bhunú na Dála, ar an díomá a bhain le Comhdháil Síochána Pháras agus ar an réasúnaíocht a bhí taobh thiar dá chaibidlíocht le Rialtas na Breataine tar éis shos cogaidh mhí Iúil.

Léigh níos mó

Óráid Éamon de Valera i gcuimhne ar Thraolach Mac Suibhne

"England has killed another son for Ireland to mourn. She has robbed another woman of the joy of her life, and made another orphan sad for the father she must never know."

Léigh níos mó

Olltoghchán 1918

Faoin mbliain 1918, bhí géarghá le holltoghchán sa Bhreatain agus in Éirinn. Bhí toghchán ann roimhe sin in 1910, ach toisc gur bhris an cogadh amach san Eoraip in 1914 cuireadh síneadh le téarma an Rialtais.

Léigh níos mó

An Ghaeilge san Oireachtas

Cuireadh mearbhall ar an líon mór iriseoirí eachtrannacha a bhí i láthair ag suí na Chéad Dála nuair a seoladh na himeachtaí trí Ghaeilge.

Léigh níos mó

Cúirteanna na Dála

Bhí náisiúnaigh de gach cineál ag lorg córas ceartais “dúchais” le fada fíorach an lá.

Léigh níos mó

Scéal ó Dháil Éireann chum Saor-Náisiún an Domhain

Bhí an plean chun aitheantas idirnáisiúnta a lorg maidir le Poblacht neamhspleách na hÉireann mar chuid lárnach den straitéis a raibh an Chéad Dáil ag gabháil di.

Léigh níos mó

Aireacht an Rialtais Áitiúil

Ar cheann de na chéad taisc a bhí roimh an Aireacht tar éis a bunaithe, bhí dílseacht na gcomhairlí áitiúla éagsúla a fháil do chúis na Poblachta

Léigh níos mó